Historia

Rejestr kozacki- spis Kozaków, którym płacono żołd za obronę wschodnich granic Polski. Kozacy- lud zamieszkujący wschodnie tereny Rzeczypospolitej (Dzikie Pola). Ataman- przywódca Kozaków. Sicz- obóz kozacki. Kosze- mniejsze obozy. Czajki- szybkie łodzie kozackie. Przyczyny powstań Kozackich: -rejestr kozacki (powstanie Chmielnickiego) Władysław IV, musiał zrezygnować z powiększenia rejestru, -konflikt religijny (prawosławie-katolicyzm), -sytuacja Kozaków na Ukrainie (magnaci i szlachta uważała Kozaków za chłopów i chcieli ich podporządkować), -Kozacy stali się przyczyną konfliktu Polsko-Tureckiego. Powstania kozackie: a) K. Kosińskiego- XVI, b) S. Nalewajko- XVI, c) Żmajły- XVII, d) Federowicza- XVII, e) Pawluka- XVII. Przebieg powstania Chmielnickiego: I etap 1648-1649- (pod Żółtymi Wodami, Korsuniem i Piławcami) -klęski Polaków, Kozacy zajmują prawie całą Ukrainę. Do końca -49 mamy rozejm. Oblężenie Zbaraża, bitwa pod Zborowem i ugoda Zborowska. Postanowienia: -Chmielnicki jest hetmanem Kozackim, -województwa: Kujawskie, Bracławskie, Czernichowskie uznano za ziemie Ukraińskie, - zwiększono rejestr Kozacki do 40 tyś., II etap 1651- wznowienie walk i bitwa pod Beresteczkiem. W tym samym roku ugoda w Białej Cerkwi: -okrojenie terenów na których mogli przebywać Kozacy (województwo Kijowskie pozostało Kozakom), -zmniejszono rejestr do 20 tyś. III etap 1652-1658- bitwa pod Batoke, Polska przegrywa (jeńcy polscy zostają wymordowani). 1653-obrona wojsk koronnych w Żwańcu, w tym samym roku ugoda (postanowienia ze Zborowa). 1654- ugoda w Perejasławiu- Kozacy uznali zwierzchność cara i oddali mu lewobrzeżną Ukrainę. 1657- umiera Chmielnicki, nowy hetman Jan Wyhowski, -1658- ugoda w Hadziaczu (twórca Wyhowski). Miało powstać Księstwo Ruskie, na czele z hetmanem. Obalenie rządów Wyhowskiego i przywrócono zasady z Perejasławia. 1660- wznowienie konfliktu zbrojnego z Rosją- bitwa pod ?Cudnarem? –wojsko rosyjsko- kozackie zostają pokonane. 1667- pokój w Andruszowie. Sejm uchwalił 1699 ostateczną likwidację Kozaczyzny, co spowodowało ostatnie powstanie. Ostatecznie w 1775 caryca Katarzyna likwiduje.
Przyczyny konfliktu: -najazd Kozaków na tereny Tureckie, -najazd Tatarów na ziemie Polskie, -konflikt o Mołdawie, -sojusz Polski z Habsburgami (przeciwnicy Turcji), -bliskie sąsiedztwo Węgier. Wojna 1620-1621: -ingerencje magnatów polskich w Mołdawii i Wołoszczyźnie, -wyprawa Lisowczyków przeciwko lennikowi Turcji (B.Gabor- książę Siedmiogrodu), -spalenie Warny przez Kozaków w 1620r. 1620- bitwa pod Cecorą, hetman Żółkiewski (porażka Polski), 1621- obrona twierdzy Chocim, 1621-pokój Chocimski- ustalono granice Polsko-Tureckie na rzece Dniestr, -Kozakom i Tatarom nie wolno było napadać na ziemie sąsiada, -Polska musiała wypłacać tzw. „upominki” dla Chana Tatarskiego, w zamian za pomoc zbrojną dla Polski. Konflikt Polsko- Turecki w II poł. XVII w. Przyczyny: -zmiana sytuacji wewnętrznej w państwie Tureckim (Turcja dąży do ekspansji na tereny Europejskie), -hetman kozacki P.Doroszenko uznał się za lennika sułtana. I etap 1672-76: -zajęcie Kamieńca Podolskiego (Podole zostaje zajęte), -rozejm w Buczaczu: -Turcja otrzymuje Podole z Kamieńcem Podolskiem, część Kijowszczyzny i Bracławszczyzne, -Polska płaci haracz. 1673-bitwa pod Chocimiem- zwycięstwo Sobieskiego nad Turkami, 1676- traktat w Żurawnie (Turcja uzyskuje Podole z Kamieńcem), Turcja rezygnuje z haraczu. II etap 1683-99: -odsiecz Wiedeńska, zwycięstwo J.III Sobieskiego nad KARA MUSTAFA, -1699- pokój w Karłowicach: -do Polski Podole, Kamieniec i prawobrzeżna Ukraina, czyli przywrócono stan z przed 1672. Skutki wojen z Turcją: -osłabienie Turcji i Polski na korzyść Rosji, -zaniedbanie spraw z północną granicą Polski, -pogłębienie kryzysu wewnętrznego.

Ktoś musi zacząć......

Dzieki; )

Respect!